Kırşehir ili Mucur ilçesi Acıöz mahallesi yakınlarındaki Kızıldağda Şıh Hamza adıyla bilinen bir mezar vardır. Kimliği hakkında şimdiye kadar bir bilgi edinilememiştir. Elyazma bir vesikada, Şeyh Hamza'nın, Selçuklular zamanında yaşamış bir Horasan ereni olduğu, Ahi Evran'a bağlı bir Türkmen komutanı iken, Moğollarla yapılan bir çarpışma sırasında öldüğü yazılıdır. 1850'lerde yaşayan, Mucur, Küçük Kavaklı Âşık Hüseyin iki dörtlüğünde bu olayı doğrular:
Şıh Hamza derlerde nefesli pirdir
Kızıl Dağda yatar devranı sırdır
Seyfe'yi sorarsan bir ulu göldür
Serin sularına dalın turnalar
Kara toprak al kanlara bulandı
Kam ile çördük dalı sulandı
Yedi kere Kızıldağı dolandı
Darda Şıh Hamza'yı gördün mü turnam
Şeyh Hamza, Moğolların Anadolu'yu talan ettiği bir dönemde yaşamıştır. Türkmen ve Ahilerin koruyucusu olan Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubad, oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in düzenlediği bir suikast sonucu 1237 yılında öldürüldü. Keyhüsrev ve veziri Saadeddin Köpek, Alaaddin Keykubad yanlısı olan Ahi ve Türkmenlere karşı cephe aldılar. Ahi Evran, Baba İlyas ve birçok Türkmen reisi sürgüne gönderildi. Bu olaylar, Babai İsyanına yol açtı. Fırsat kollayan Baycu Noyan, ordusuyla Anadolu'ya girdi. Selçuklu ordusu, Moğol ordusuna Kösedağ'da yenildi. (1243)
Moğollar, Kayseri'de karşılarında Ahi ve Türkmenleri buldu. Türkmenler, 15 gün şehri müdaafa ettiler. Hajduk adlı bir Ermeni casusunun gammazıyla şehre giren Moğol ordusu, Kayseri'yi yakıp yıktılar. Ahi ve Türkmenleri kılıçtan geçirdiler.
II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ölümünden sonra (1245) saltanat naibliğine getirilen Celaleddin Karatay, tutuklu olan Ahi ve Türkmen ileri gelenlerini serbest bıraktı. Ahi Evran, Denizli'den gelip Kırşehir'e yerleşti. Sultan Keykavus'un veziri Kadı İzzeddin, Moğolları Anadolu'dan söküp atmaya kararlıydı. Moğollarla savaşmak için, Ahi ve Türkmen ileri gelenleriyle sık sık Kırşehir'de buluşup görüşüyordu. Moğolları Anadolu'da atma planlan, 1256 yılındaki Sultanhanı yenilgisiyle boşa gitti. Ahiler ve Türkmenler, ikinci kez Moğollar'dan ağır bir darbe yedi.
Moğollar'ın desteğini alan IV. Rükneddin Kılıçaslan, 1260'da tek başına Konya'da tahta geçti. Kılıçaslan, Ahi ve Türkmenlere karşı baskılarını iyice artırdı. Kırşehir'in Malya Ovası, Moğol ordusunun yaylak ve kışlağı haline getirildi. Ahi Evren, Kızıl Ahmet, Şeyh Hamza ve birçok Ahi Türkmen, Moğol ve Selçuklu idarecilerine karşı ayaklandılar. Şeyh Hamza'nın, Moğollar'la çarpışırken öldüğünü şu satırlar dile getirir.
Pervaz vurur idim kara kuşuna
Ziynetler takmaktır hemi döşüne
Bu ilde eğlenen kafir başına
Kargı üşüştürüp çalar idim ben
Baka idim Kızıldağın ardına
Yadlar konmuş odlar düşmüş yurduna
Ölüm girmez idi hergiz aynıma
Hamza Pehlivan'dan çarha idim ben
Kaynak: Öyküleriyle Kırşehir Türküleri, Destanları, Ağıtları - Baki Yaşa Altınok, Oba Yayıncılık, Mayıs - 2003, Ankara, s.7-8 |
"Şıh Hamza Derler"
Kırşehirli Aşık Hüseyin Diğer Türküleri